ÇITAK - ÇITAKLAR

                                          ÇITAK - ÇITAKLAR

             Kıymetli Hemşehrilerim;

             Bölgemiz insanının adlandırılmasında çok kullanılan Çıtak kelimesi ve Çıtaklar ile ilgili bilinen bilgileri yazmakla konuya başlamak istiyorum.

             En yaygın bilinen tanım Oğuz Türklerinin beyaz renkli elbise (çiti-ak) giymeleri, beyaz rengi uğurlu, siyah rengi uğursuz saymaları sonucunda kendilerine Çitak denilmesi.

             Diğer güçlü bir bilgi ise Orta Asya’da Oğuzlarla sürekli mücadele eden, Karluklarla beraber bölgeye yerleşmiş, Kıpçak Türklerinin bir kolu olan Türklere Oğuzların kendilerinden olmadıklarını belirtmek için ‘Çiğil’ dedikleri bu söylemin zamanla ‘Çotak’, ’Çıtak’ ifadesine dönüşmesi.

             Yine Orta Asya’da yaşayan Çiğil Türklerinin yün ve kürkten elbise, beyaz tiftikten kıymaç, börk giydikleri için Çıtak denilmesi.

             Yabanabat halkının tiftikten örülmüş beyaz bir elbise ile savaşlara katılmaları ve Çıtaklar olarak anılmaları.

              Ankara savaşı için gelen Osmanlı Rumeli kuvvetleri arasında bulunan Sultan Yıldırım Beyazıt’ın kayınbiraderi Sırp Stefan Lazereviç komutasındaki birliklerle Balkanlardan gelen Çıtak Türkleri’nin savaştan sonra geri dönmeyip, buralara yerleşmeleri sonucunda bunlara Çıtak denilmesi.

               Şark-ı Rumeli’de yaşayan bir kısım halka Çıtak adı verildiği, bunların Hıristiyan unsurlardan kendilerini ayırt etmek için, evlerini çevreleyen çitlerini beyaza boyadıkları için ‘çiti-ak’ anlamında ‘Çıtak’ denilmesi.

                17.asırda Anadolu ve Balkanlar’da dolaşan Evliya Çelebi; Silistre’de orta boylu ve sağlam yapılı insanların yaşadığı, ayrıca Dobruca’da, Dobruca çıtakları adıyla anılan büyük bir Çıtak kolunun yaşadığını belirterek, bunların Tatar, Ulah ve Bulgar’ların karışımından geldiğini ,Çıtak hanımlarının çok utangaç ve namuslu olduğunu yazmıştır.

              Çıtak Anadolu’da dağda yaşayan ve geçimini odun satarak sağlayan kişi anlamında da kullanılmaktadır. Yine Anadolu’muzda başka anlamlarda kullanıldığı yerler vardır.

             Aziz Hemşehrilerim;

             Kendi kanaatimi burada sizlerle paylaşmak istiyorum. Bana göre Kıpçak Türklerinin bir kolu olan Çiğil Türkleri ile Evliya Çelebi’nin dediği gibi Balkanlarda Silitre ve Dobruca’da yaşayan Türklere Çıtak denilmesi doğrudur. Balkan savaşları sonunda bölgemize yerleşen birkaç aile genele şamil olamaz. Bizlerin Çıtak ve Çıtaklar olarak anılmamızın çok doğru olmadığı görüşündeyim.

            Oğuz Türkleri 1071 Malazgirt zaferinden hemen sonra Anadolu içlerine kadar ilerlemişler 1072 yılında Sakarya vadisinde Bizanslıları yenen Artuk Bey Sivas, Kayseri ve Ankara’yı almıştır.Alınan bölgelere Oğuz Türkmen yerleşimi çığ gibi büyüyerek devam etmiştir.1127 ylılında Danışment beyi Emir Gazi ve oğlu Mehmet Gazi Ankara ve çevresine hakim olmuşlardır.

                Yabanabat bölgesinde yaşayan Türkmenlerin, çok büyük bölümünün düzenli bir şekilde boy ve aşiretlerin harmanlanarak yerleştirildiği dönem Sultan KılıçArslan’ın oğlu Ankara Meliki Muhyittin Mesut (bu konuyu ayrı bir başlık altında ilerde yazacağım) zamanınıdır. Daha sonraki dönemlerde bölgemizde etkili olan Candarogulları, daha sonra Osmanlı fetret dönemlerinde Kızılcahamam, Kazan, Sincan bölgelerine hakim olan Tekke (Akçakavak) köyünde türbesi bulunan Duman Ağa’nın oğlu TurHasan Bey’in (1423) varlığı, ayrıca Selçuklu,Osmanlı’ya ait hemen hemen köyde bulunan eserler  bizlerin katışıksız Oğuz Türkmen olduğumuzu  açıkça ortaya koymaktadır.Bu Dil, şive, gelenek, görenek, kendimizi isimlendirmemiz,tanımlamamız ve yaşayışımız ile de ayrıca görülmektedir.

               Konu ile ilgili önerim ise, rivayetlerden uzak, sağlıklı bilgilere erişmemiz yolunda Tarihimiz ile ilgili bilimsel bir sempozyum düzenlenmesi olacaktır.

              Allah (c.c) yar ve yardımcınız olsun.

                                                                                      Selim ŞENOL